شاید مشاوره ژنتیک پیش از ازدواج را بتوان شایعترین دلیل ارجاع به کلینیک های مشاوره ژنتیک در کشور دانست و مطالعات اخیر این موضوع را به اثبات رسانده است.

در چه شرایطی می توانید توسط پزشک خانواده برای مشاوره ژنتیک پیش از ازدواج ارجاع شوید؟

• شما یا همسرتان (ویا خانوا ده های شما) نگران هستید که فرزندان شما در آینده دچار نقص ژنتیکی شوند.
• در خانواده شما یا همسرتان یک یا چند فرد مبتلا  یا مشکوک به بیماری ژنتیکی وجود دارد.
• نگران هستید که به دلیل ازدواج خویشاوندی فرزندان شما در خطر ابتلا به بیماری های ژنتیکی قرار گیرند.
• در خانواده شما یا همسرتان سابقه سقط ، مرده زایی  ویا نازایی وجود دارد و شما نگران هستید که در آینده، شما نیز پس از این ازدواج به این دلایل  صاحب فرزند نشوید.

چه سوالاتی ممکن است مشاور  در حین ملاقات  برای مشاوره پیش از ازدواج بپرسد؟

• مشاور ژنتیک، سوالاتی در رابطه با تاریخچه پزشکی گذشته و فعلی خانواده شما و همسرتان می پرسد، بنابراین لازم است اطلاعاتی را قبل از زمان ملاقات آماده کنید. این اطلاعات شامل:

• تاریخچه سلامتی و پزشکی شما یا همسرتان است مانند بیماری های گوناگون ،سابقه جراحی یا بستری در بیمارستان ویا ابتلا به بیماریهای مزمن مانند: دیابت ، پرفشاری خون، بیماری های قلبی، مشکلات هورمونی مانند بیماری های تیروئید و همچنین تاریخچه داروهای مصرفی.
• تاریخچه ی سلامتی دیگر اعضای خانواده ی شما یا همسرتان از قبیل:

• فرزندان
• خواهران و برادر ها، خواهران  و برادران ناتنی و فرزندان آن ها
• والدین
• خاله ها و عمه ها و فرزندان آن ها
• عموها و دایی ها و فرزندانشان
• پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها

.با مشاوره ژنتیک  پیش از ازدواج (در مواقع لازم) می توان زندگی مشترک شاد تری را رقم زد

• مشاور ممکن است در مورد این که فردی ازبستگان شما بیماری حاد یا مزمنی دارد سوالاتی بپرسد. همچنین، اگر افرادی ازخانواده یا فامیل نزدیک فوت کرده باشند، در رابطه با سن و دلیل فوت آن ها سوالاتی خواهد پرسید.
• وی اطلاعاتی در رابطه با سقط های خودبخودی، جنین های مرده به دنیا آمده و یا فرزندانی که در سنین  کودکی ،نوجوانی  ویا جوانی به هر دلیل در هر دو خانواده فوت شده اند جمع آوری خواهد کرد.  همچنین،  سوالاتی در مورد این که در خانواده،  نوزادی با نقص در هنگام تولد، عقب افتادگی رشدی وتکاملی، ناتوانی در یادگیری و یا کم هوشی و عدم رشد ذهنی ویا نابینایی و ناشنوایی مادرزادی به دنیا آمده است یا نه مطرح خواهد کرد.
• مشاوره کننده در رابطه با نژاد شما و همسرتان و این که اجداد شما از کدام شهر یا روستا هستند سوالاتی می پرسد. این سوالات به این علت است که گروهی از بیماری های ژنتیکی در گروه های قومی ونژادی خاص شایع تر هستند.

:بسته به علتي که به مشاور ارجاع می گردید، برخي کار هایی که مشاور در طی زمان ملاقات انجام می دهد عبارتند از

• همراه با شما، تاریخچه ی پزشکی خانواد ه تان را مرور می کند .
• شانس شما برای داشتن فرزندی مبتلا به بیماری ژنتیکی را بررسی کرده و توضيحات لازم ارايه مي شود.
• به شما کمک می کند تا تصمیمي مناسب در رابطه با انواع انتخاب هایتان برای غربالگری و آزمایشات قبل و در طی بارداری درآینده بگیرید.
•  درتفسیر نتایج آزمایش های ژنتیکی  از قبل انجام شده به شما کمک می کند.
• به منظور درک اطلاعات ژنتیکی و پزشکی توضیحات مفيدي در اختيارشما قرار مي­دهد.
• در مورد مشکلاتی که در طی دوران بارداری در آینده ممکن است اتفاق بیفتد و همچنین انتخاب های مناسب همکاری و کمک می کند.
•   حمایت های احساسی و عاطفي لازم ومرتبط نسبت به شما را ارایه می کند.
•  در صورت نیاز شمارا به شبكه هاي حمايتي موجود و مشاوران روانشناس و متخصص در این زمینه معرفی می کند
•  

:(مشاوره ژنتیک پیش از ازدواج های فامیلی(خویشاوندی

همانگونه که می دانیم ازدواجهای فامیلی یکی از سنتهای قدیمی و قابل احترام در بسیاری از جوامع مانند کشورهای شمال آفریقا، خاورمیانه و غرب آسیا می باشد که محدوده جغرافیایی آن را می توان همانند یک کمربند عرضی از هندوستان جنوبی، پاکستان و افغانستان در شرق تا مراکش (شمال غربی آفریقا) در غرب متصور شد. در این محدوده به تقریب 20 تا 50 درصد ازدواجها را ازدواجهای خویشاوندی تشکیل می دهد. از میان ازدواجهای فامیلی در این محدوده ازدواجهای دو فرد خویشاوند درجه 3 با یکدیگر ( پسر عمو-دختر عمو، پسر خاله-دختر خاله، پسر دایی-دختر عمه، پسرعمه-دختر دایی) بطور میانگین 20 تا 30 درصد ازدواجهای فامیلی را تشکیل می دهند.

با توجه به آمار منتشر شده در مقالات، میزان ازدواجهای فامیلی در ایران ما بین 6 تا 26 درصد گزارش گردیده است (در یک مطالعه تا 38 درصد نیز گزارش شده است). از میان این ازدواجها، ازدواجهای خویشاوندی درجه 3 ، %9/27  و  در یک مطالعه دیگر %69 موارد ازدواج های فامیلی را تشکیل می دهند. البته شایان ذکر است که  میزانهای ذکر شده در قومیتها و نژاد های گوناگون ایرانی و یا ساکن در محدوده جغرافیایی خاص متغیر است. عوامل فرهنگی، مذهبی و اجتماعی مختلف مانند نگهداری ساختار خانواده ها و دارایی ها، سهولت برگزاری مراسم ازدواج، ارتباط بهتر زوجین با خانواده یکدیگر، سهولت حل مسایل مالی مربوط به ازدواج مانند مهریه و جهاز، مستحکم تر شدن پیوندهای خانوادگی و یا وجود احادیث مستقیم و غیر مستقیم در دین اسلام مبنی بر توصیه به اینگونه ازدواجها (ازدواجهای خویشاوندی) را می توان از دلایل شیوع این نوع ازدواجها در ممالک مختلف اسلامی از جمله ایران دانست.

چرا باید پیش از انجام ازدواج های فامیلی به پزشک خانواده و پس از ارجاع به

مشاور ژنتیک مراجعه نمایید؟

  ازدواج دو نفر که با هم نسبت خانوادگی دارند همواره از موضوع های مهم مشاوره ژنتیک و چالش های بسیار مهم نظام سلامت در همه کشورها بوده است. به جرات  می توان گفت که ازدواج های خویشاوندی یکی از عوامل مهم ایجاد ناهنجاری های ژنتیکی مانند انواع معلولیت های ذهنی وجسمی در جوامع بشری می باشد.هرچند همواره در جوامع سنتی چنین ازدواج هایی از مقبولیت خاصی برخودار است اما نمی توان ازخطرهای چنین ازدواج هایی نیز چشم پوشی نمود. البته این بدین معنا نیست که همه ازدواج های خویشاوندی موجب تولد کودکان عقب مانده  ویا مبتلا به بیماری ژنتیکی می شونداما نسبت به ازدواج های غریبه بیشتر در معرض تولد فرزندان مبتلا به بیماری های ژنتیکی  قراردارند بنابراین این نکته مستتر می باشد که اگر دو فرد غریبه نیز با یکدیگر ازدواج نمایند همواره این احتمال وجود دارد که فرزندی مبتلا به  بیماری ژنتیکی متولد گردد. 

     با توجه به تحقیقات انجام شده در گذشته و در سال های اخیر شیوع ناهنجاری های مادرزادی وبویژه بیماریهای ژنتیکی با وراثت مغلوب در ازدواج های خویشاوندی(پسر عمو دختر عمو، پسرخاله دخترخاله ، پسردایی دختر عمه، پسرعمه دختر دایی)  7/1 تا 8/2 درصد بیشتر از ازدواج های غیر خویشاوندی در جامعه اتقاق می افتد .

      در خصوص بیماریهای شایع دیگر مانند دیابت، سرطان، انواع تشنجها، بیماریهای خود ایمنی مانند M.S  و...  شیوعی قابل ملاحظه در فرزندان زوجین خویشاوند با یکدیگر مشاهده گردیده است. در مورد افزایش مرگ و میر جنینی و یا کاهش تولد و تعداد  نوزادان زنده  در این ازدواجها، تفاوت قابل ملاحظه ای در مطالعات گزارش نگردیده است که دلیل آن را شاید نبود مطالعات بزرگتر و یا از بین نبردن عوامل مخدوش کننده در مطالعات پیشین ذکر کرد.

      متاسفانه به دلیل نبود و یا کمبود متخصصان ژنتیک و یا وجود مشاورانی که مدرک تخصصی ودانشگاهی مشاوره ژنتیک ندارند و یا بعضاً آگاهی ناکافی گروهی از پزشکان در حیطه های تخصصی گوناگون، اطلاعات صحیحی به مراجعه کنندگان برای مشاوره پیش از ازدواج از نوع خویشاوندی داده نمی شود و زوجین با تصور انجام تمام آزمایشات ژنتیکی لازم، از بلامانع بودن ازدواج خود اطمینان حاصل کرده و خطرات احتمالی این نوع ازدواج ها نادیده انگاشته می شود.  بنابراهمیت موضوع همواره توصیه می گردد که افراد پیش از انجام ازدواج با بستگان خود به پزشکان خانواده و در صورت ارجاع  به مشاوران ژنتیک مراجعه نمایند تا ضمن بررسی دقیق تاریخچه سلامت هریک از آنها بخصوص درسمت اجداد مشترکشان احتمال تولد کودکان با نقایص ژنتیکی به حداقل ممکن رسانده شود.

    ذکر مطالب زیر در درک هرچه بیشتر اهمیت ازدواج های خویشاوندی از نظر ژنتیکی ضروری هستند:

• میزان افزایش خطر ناهنجاری های مادرزادی و بیماری های ژنتیکی در ازدواج های خویشاوندی بستگی به نوع ازدواج خویشاوندی و پیچیدگی حلقه های خویشاوندی در نسلهای پیشین آنها دارد. لذا مشاوره وتعیین میزان خطر برای هر زوج خویشاوند می تواند با زوج دیگر متفاوت باشد. بنابراین توصیه می گردد زوجین با قصد انجام ازدواج خویشاوندی، پیش از انجام ازدواج و مقدمات اولیه آن به متخصصان و یا مشاورانی که مدرک تخصصی لازم برای مشاوره ژنتیک را دارند ارجاع و در روند مشاوره صحیح قرار گیرند.
• نبود سابقه بیماری  ژنتیکی در شجره خانوادگی زوجین با قصد انجام ازدواج فامیلی به هیچ عنوان توجیه کننده عدم بروز بیماری ژنتیکی در فرزندان این زوجین نخواهد بود و بیماری های ژنتیکی می توانند بدون هیچگونه سابقه ای دراین نوع ازدواج ها  بروز نمایند.
• افزایش خطر ابتلا به بیماریها و ناهنجاریهای ژنتیکی در فرزندان ازدواج های خویشاوندی به هیچ عنوان به  معنی ابتلا 100 درصد فرزندان آنها به این بیماریها در نسل بعد نخواهد بود.

دربرخی از موارد مشاهده شده است که زوجین پس از ازدواج متوجه می گردند که فرزندان  آنها در خطر ابتلا به بیماری های ژنتیکی قرار دارند و متاسفانه پیش از ازدواج برای مشاوره مراجعه نکرده اند. بنابراین، توصیه می گردد، زوجها  پیش از آنکه وارد روابط احساسی و  عاشقانه شوند و خانواده ها ی هردو طرف درگیر مسایل مادی و معنوی گردند به متخصصان و یا مشاوران مربوط در این زمینه برای مشاوره ژنتیک ارجاع و در روند مشاوره صحیح قرار بگیرند.

مشاوره ژنتیک پیش از ازدواجهای خویشاوندی وحتی پس از آن توصیه می شود.

مراجعه به پزشک خانواده  ودر صورت ارجاع به مشاور ژنتیک مانند هر عمل دیگر در زندگی یک تصمیم شخصی است و عواقب عدم مراجعه برای مشاوره نیز بعهده خود شخص خواهد بود.ولی برخی از منابع علمی به همه زوج هایی که قصد ازدواج با اقوام خود را دارند توصیه می کنند که حتما پیش از هرگونه اقدام برای ازدواج با خویشاوند خود حتی اگر خویشاوند دور  باشد برای مشاوره مراجعه نمایند

.آزمایشگاه ژنتیک پزشکی دکتر گودرزی با کادری مجرب در خدمت شما می باشد